Aktualności

05 marzec

Dajmy Drzewom Prawo

Fala wycinek drzew i krzewów jaka przeszła przez Polskę w okresie obowiązywania tak zwanego „Lex Szyszko” dokonała spustoszenie w naszym krajobrazie, nie tylko na działkach prywatnych właścicieli. Liberalizacja przepisów, chwalona przez niektórych za „uwolnienie Polaków od absurdalnego obowiązku uzyskania od urzędników zgody na wycinkę we własnym ogródku” mimo, iż złagodzona pod olbrzymią presją opinii publicznej, pozostawiła po sobie powszechne przyzwolenie na złe traktowanie i rugowanie drzew.

Obecnie już nie tylko planowe (często nieuzasadnione) wycinki, ale i bezrefleksyjne niszczenie, powodowane najróżniejszymi przesłankami, przyczyniają się do utraty tego cennego zasobu jakim jest zielona infrastruktura. W naszym otoczeniu piękne, zdrowe i bezpieczne dla ludzi okazy zastępują drzewa okaleczone nieudolnymi zabiegami „pielęgnacyjnymi” i te powoli zamierające, którym żywotność odebrały nonszalancko prowadzone inwestycje.

Przywrócenie drzewom należnej ochrony prawnej stało się koniecznością. Potrzeba rewizji i korekty prawa wydaje się obecnie jedyną drogą do zapewnienia odpowiednich standardów zarządzania zielenią.

Spośród pilnych i ważnych kwestii, na które zwrócili uwagę uczestnicy naszych wydarzeń (zarówno aktywiści, urzędnicy, arboryści i zarządcy drzew) można wymienić:

– Ustawa o ochronie przyrody powinna co do zasady chronić wszystkie drzewa bez wyjątku, spod ochrony nie powinny być ustawowo wyłączne żadne drzewa, np. te rosnące wzdłuż linii kolejowych, dróg remontowanych w szczególnych trybach (jak spec ustawa drogowa), itp. O niezbędnych wycinkach drzew powinny każdorazowo decydować względy merytoryczne i faktyczna konieczność.

– Konieczność wycinki drzew powinna wiązać się z uzyskaniem zezwolenia. Katalog wyłączeń drzew spod ochrony powinien być możliwie ściśle określony,

– Przed wydaniem decyzji zezwalającej na wycinkę drzew (z powodu zagrożenia bezpieczeństwa) obowiązkowa powinna być diagnostyka i ocena stanu drzewa, która jednoznacznie potwierdzi zagrożenia,

– Ochrona prawna korzeni drzew powinna być analogiczna do ochrony korony drzew i dawać podstawy do nakładania kar administracyjnych za ich niszczenie (korzenie drzew są niezbędne do zachowania żywotności i statyki drzew, a powszechną praktyką jest ich niszczenie w procesach inwestycyjnych), należy wprowadzić pojęcia „strefy ochrony drzewa” oraz „nienaruszalnej strefy ochrony korzeni”.

– Katalog sytuacji, w których możliwe są ingerencje w koronie drzew (cięcia) powinien być określony. Obecna sytuacja, w której dopuszcza się de facto niszczenie korony w zakresie do 30% nie ma uzasadnienia merytorycznego i stanowi osłabienie drzewa,

– Nadzór nad zielenią na placu budowy jest niewystarczająco właściwie umocowany prawnie, powinien mieć charakter podobny do nadzoru archeologicznego i architektonicznego,

– Dużym problemem jest obecnie egzekucja kar i opłat za wycinki drzew. Wobec powyższego należałoby wprowadzić obowiązek każdorazowo wnoszenia opłaty za wycinkę z możliwością odzyskania środków, gdy nasadzenia zastępcze się przyjmą i zachowają żywotność (mechanizm odroczenia opłaty jest bardzo zły, nie zapewnia należytej kompensacji utraty drzew),

– Opłaty, a co za tym idzie – kary, za usunięcie drzew powinny nawiązywać do faktycznej wartości ekosystemowej drzew i roli, jaką pełnią w danym miejscu. Dodatkowo, opłaty powinny być, tak jak kiedyś, waloryzowane co roku na podstawie wskaźnika inflacji. Tylko wtedy będą realne w stosunku do wartości innych opłat, usług, cen itp.,

– Ochrona drzew wymaga wdrożenia standardów dotyczących pielęgnacji drzew, nasadzeń, diagnostyki, ochrony drzew na placu budowy itp. Prócz nich powinny zostać opracowane i wdrożone standardy udziału społecznego w sprawach dotyczących drzew,

– Uporządkowania wymagają przepisy dotyczące gestorów sieci – tego, co mogą, a czego nie mogą robić z drzewami i w jakich okolicznościach, służby te powinny stosować powszechne standardy dotyczące drzew (niedopuszczalny jest np. sposób cięcia drzew przez służby energetyczne, jest on skrajnie szkodliwy dla drzew, obniża bezpieczeństwo i estetykę drzew, a co więcej powoduje nasilenie problemu, czyli szybszy wzrost odrośli),

– Należałoby rozważyć powstanie ogólnopolskiej i ogólnodostępnej bazy dobrych praktyk i baza specjalistów (np. realizujących pielęgnacje) oraz obowiązkowy system szkoleń i uprawnień,

– Należałoby przeprowadzić rewizję instytucji biegłych – opinie biegłych są wiążące dla sądu, ale zbyt często opinie te nie są potwierdzane niezależnymi badaniami na temat drzewa (biegli często są „z łapanki”),

– Urzędnicy wydający decyzje w sprawie drzew powinni mieć systemowe wsparcie w swojej pracy, m.in. w postaci przyjętych i stosowanych standardów ochrony drzew oraz zapewnionego ubezpieczenia OC. Uniknąć można by wtedy tzw. decyzji prewencyjnych, zezwalających na usunięcie drzewa „na wszelki wypadek”,

– Prawo powinno formułować sankcje za brak przestrzegania standardów ochrony drzew oraz warunki ich egzekucji.

Powyższe zestawienie nie wyczerpuje oczywiście listy praktycznych problemów koniecznych do rozwiązania.

Dlatego obecnie prowadzimy szereg spotkań z aktywistami, urzędnikami i zarządcami, w trakcie których usystematyzujemy problemy i wyzwania oraz omawiamy na bieżąco nasze propozycje koniecznych zmian prawnych w celu zapewniania realnej ochrony drzew uwzględniającej udział społeczny.

W załączeniu prezentacja omawiająca dotychczasowe propozycje DajmyDrzewomPrawo-założenia

Działanie to jest częścią naszego projektu pn. „Chrońmy drzewa z ludźmi i dla ludzi”  realizowanego z dotacji Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, który finansowany jest ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli tzw. Funduszy EOG). Działanie mimo, że realizowane poza projektem  LIFE15GIE/PL/000959 pt. „Trees for Europe’s Green Infrastructure” stanowi jego tematyczne uzupełnienie.